Breynius Jacob. Exoticarum aliamque minus cognitarum plantarum. Centuria prima cum figuris aeneis summo studio elaboratis. Gedani (Gdańsk) 1678.

Szczegóły

Kategoria: Perły z Lamusa

Breynius Jacob. Exoticarum aliamque minus cognitarum plantarum. Centuria prima cum figuris aeneis summo studio elaboratis. Gedani (Gdańsk) 1678. Typis, symptibus et in aedibus autoris, Imprimebat David-Fridericus Rhetius, folio, frontispis (miedzioryt Lamberta Visschera), k. tyt. 2, k. [18], s. 195, [1], k. [5], s. XXV, [1], k. [1-errata], tabl. ryc. 101 (miedzioryty całostronicowe, w tym 1 rozkł.), ryc. w tekście 9 (miedzioryty, w tym 8 całostronicowych), winietki tyt. 2 (miedzioryty), winietki, inicjały, finaliki (drzeworyty), opr. z epoki skóra marm. z szyldzikiem i bogatymi złoc. na grzbiecie, brzegi kart barwione, papier wyklejek marm.

E.XIII, 340 (nie znał egz. z autopsji). Pierwsze z wielkich dzieł botanicznych Jakuba Breyne (1637-1697) – gdańskiego kupca, lekarza i botanika. Breyne urodził się w Gdańsku w rodzinie pochodzącej z Brabancji, kształcił się w Leydzie, podczas podróży po Niemczech i Niderlandach zwiedzał ogrody i zajmował się nowymi i rzadkimi roślinami. Po powrocie do Gdańska założył ogród botaniczny roślin egzotycznych. Dla wydrukowania swych wielkich dzieł botanicznych Breyne, podobnie jak Jan Heweliusz, założył we własnym domu warsztat drukarski, którym kierował wybitny typograf gdański Dawid Fryderyk Rhete. Oferowane dzieło, drukowane piękną antykwą, stanowi pierwszy owoc tej prywatnej tłoczni. Zdobi je 110 miedziorytowych rycin z wizerunkami roślin, przygotowanych na przestrzeni kilku lat przez wybitnych gdańskich artystów: rysownika Andrzej Stecha oraz rytowników: Isaaca Saala i Jana Benssheimera. Artyści ci pracowali również przy dziełach Jana Heweliusza. Efektowny frontispis został wykonany w 1674 r. przez słynnego artystę holenderskiego Lamberta Visschera. Dla zabezpieczenia przed korsarskimi przedrukami, we wszystkich egzemplarzach książki na obu kartach tytułowych, znajdują się odręczne podpisy autora. Dzieło otwiera efektowny frontispis: na tle górskiego krajobrazu przedstawione figury, po bokach Salomon z lilią i buławą w rękach, wpatrzony w niebiosa oraz Cyceron wpatrzony w kwitnącą roślinę, na drugim planie dwóch uczonych z księgami; na wazonie tytuł. Pierwsze karty zawierają dedykacje i przywileje, w przedmowie autor złożył podziękowania osobom, które poprzez dary w postaci roślin lub nasion, lub przez fachowe informacje, przyczyniły się do powstania kosztownego dzieła, wśród nich na pierwszym miejscu wymieniony został Michał Kazimierz Radziwiłł. Systematykę roślin otwiera Amygaldus, kończą zaś paprocie i mchy. „Wspaniały album egzotycznych roślin, odbity na doskonałym papierze, gdzie kolumny druku skomponowano w szlachetnych proporcjach z pozostawieniem szerokich marginesów, stanowi – obok dzieł prywatnej tłoczni Heweliusza, które zresztą przewyższał pod względem typograficznym – szczytowe osiągnięcie sztuki drukarskiej Gdańska, stając w rzędzie najpiękniejszych wytworów europejskich tego czasu” (A. Kawecka-Gryczowa). Oprawa z epoki: skóra marmurkowana, grzbiet ośmiopolowy, na szyldziku złocona tytulatura, w pozostałych polach bogate złocenia z motywami florystycznymi, brzegi kart barwione, papier wyklejek marmurkowany – barwiony ręcznie. Oprawa po niewielkiej konserwacji, skóra oprawy miejscami lekko spękana, na kartach drobne zażółcenia i zabrudzenia, poza tym stan dobry. Ładny i efektowny egzemplarz. Wielka rzadkość antykwaryczna w skali europejskiej.

Lit.: M. Chmielińska, Polska bibliografia zielarstwa, poz. 62; Drukarze dawnej Polski od XV do XVIII wieku. Tom 4: Pomorze, s. 51-52.

Cena wywołania: 70.000 PLN / Cena sprzedaży: 180.000 PLN